خلع ید

گفتاری درباره خلع ید: خلع ید از جمله جرائمی است که در دادگاه ها بسیار به چشم می خورد. در دعاوی خلع ید گاهی شخص متصرف آنچنان زیرک و حرفه ای عمل می کند که اگر مالک اصلی دارای وکیل نباشد و یا از آگاهی کافی نسبت به قوانین و طریقه اثبات مالکیت را به درستی نداند، در این نوع دعاوی شکست خورده و حقی ضایع می گردد. گروه وکلای مستر دادیار همواره با ارائه ی مشاوره تلفنی و آنلاین رایگان در خدمت شماست تا مبادا بدون آگاهی اقدامی که به نفعتان نیست را انجام دهید.

خلع ید به چه معناست

هرگاه کسی از راه عدوان (تجاوز، خصومت، دشمن) بر حق دیگری استیلا (غلبه، تصرف) پیدا کند، خواه این استیلا به عمد انجام شود یا ندانسته و با حسن نیت؛ و خواه غاصب به زیان مالک از حق دیگری منتفع شود و یا هیچ سودی از آن نبرد، به حکم قانون موظف است که عین مال مغصوب را به مالک برگرداند.

اثبات ید بر مال غیر بدون مجوز هم در حکم غصب است. مقصود از اثبات ید بر مال غیر، موردی از که شروع استیلا به اذن مالک باشد ولی بدون مجوز ادامه یابد. مانند امنیتی که پس از مطالب مالک نیز مال او را در تصرف خود نگاه می دارد و از اعاده آن خودداری می نمایند.

دعاوی خلع ید، دعاوی است که خواسته آن، انتزاع ید عدوانی یا غاصبان هم تصرف عدوانی از ملک غیر منقول است که از سوی مالک ملک اقامه می‌شود. به عبارتی در این دعوای مالک ملک، مدعی است که ملک او عدوانا به وسیله شخص دیگری تصرف شده است و یا ملکی را که خوانده با اجازه او تصرف کرده است، علیرغم عدم استحقاق بر ادامه ید، از ظرفیت آن خودداری می ورزد.

در مواردی که به دلیل تعذر رد عین (عدم امکان مسترد نمودن مال)، بدل حیلوله (آنچه ضامن در صورت عدم امکان بازگرداندن مال به مالک می‌پردازد می باش) می خواهد یا در صورت تلف عین، مثل یا قیمت مال مغصوب را مورد مطالبه قرار می دهد، دعوا عنوان قصد دارد، هرچند که به علت کلی بودن خواسته به دعاوی مطالبه خسارت نیز شباهت دارد.

زیرا مثل یا قیمت نیز به عنوان بدل مال مغصوب، موضوع دعوا قرار می گیرد و زمان غاصب دنباله تکلیف او به بازگرداندن عین است. بنابراین، دعوای غصب، گاه در زمره دعاوی عینی و گاه در شمار دعاوی شخصی است.

دعوای خلع ید از مهم‌ترین و شایع‌ترین دعاوی مربوط به مالکیت است. به همین دلیل در این مقاله سعی شده است تا از جنبه های گوناگون و با نگاهی کاملا کاربردی این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم .

خلع ید از ملک مشاع

قبل از توضیح قوانین و مراحل خلع ید از ملک مشاعی ابتدا به مفهوم ملک مشاع می پردازیم تا به درک بهتر قوانین کمک کند. ملک مشاعی ملکی است که سند آن به نام بیش از دو نفر است، بدون آنکه قسمت مالکیت آن ها مشخص شده باشد. به این حالت اشاعه یا همان مشاع گفته می شود. به طور مثال تصور کنید ارث دو برادر یک مسکن است، در این وضعیت کل ملک متعلق به هر دو است یعنی جز به جز آن و اجر به اجر ان ملک متعلق به هر دو برادر می باشد. هیچ کدام از برادران نمی تواند ادعای مالکیت بخشی از ملک را کند.

بر طبق قواعد حاکم بر اشاعه، هیچ یک از شرکا نمی توانند بدون اذن دیگران در مال مشاع تصرف کنند؛ زیرا انتشار حق مالکیت شریک آن در تمام اجزای مال مشاع باعث می شود تا هر تصرف، تجاوز به حقوق دیگران باشد و بی اذن همه مالکان میسر نگردد. در این هنگام هر کدام از مالکان و یا همان شرکای ملک می توانند اقدام به خلع ید از ملک مشاع نمایند.

قانون این اجازه را به هر یک از مالکان ملک مشاع داده است تا طبق ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی بتوانند تا با تنظیم دادخواست و در صورت تصرف شرکا، تمام ملک را خلع ید نماید و نیاز به شکایت تک تک شرکا نیست. اما اگر تعداد متصرف بیش از یک نفر باشد باید دادخواستی برای علیه تمام آن ها تنظیم گردد. در غیر اینصورت، یعنی زمانی که مالک علیه یکی از متصرفین شکایت کند. دادگاه تنها حکم خلع ید از ملک مشاع را برای آن شخص صادر می کند و برای هر کدام از آن ها باید جداگانه دوباره دادخواست خلع ید از ملک مشاع ارائه کرد.

هزینه دادرسی خلع ید

دعاوی خلع ید بر عکس دعاوی تصرف عدوانی، مزاحمت ممانعت از حق، جزء دعاوی مالی محسوب می شود. هزینه دادرسی در این گونه دعاوی بر پایه مبلغ مشخصی نیست و هزینه دادرسی این پرونده بر پایه ی ارزش معاملاتی (قیمتی در آن منطقه معامله می شود) املاک در هر شهر و منطقه محاسبه می‌شود.

خلع ید و تخلیه

بسیاری از مردم این دو دعوی را به اشتباه یکی می پندارند، در حالی که به لحاظ قانونی تفاوت هایی دارند و پیگیری آن ها متفاوت است. تصور کنید مغازه ای را به اجاره داده اید و حالا که قرار داد مستاجر تمام شده است، مستاجر هنوز مغازه را تخلیه نکرده است و چنین قصدی هم ندارد.

در این حالت اگر شما به مراکز مربوطه برای ثبت دادخواست خلع ید مراجعه کنید. دادخواست شما رد خواهد شد و رسیدگی صورت نخواهد پذیرفت. چرا که در این موارد به علت اینکه مستاجر طبق قرار دادی در مغزه (ملک) ساکن شده است طبق قانون باید دادخواست تخلیه ارائه کرد.

اما اگر شخصی عدوانا و بدون هیچ گونه اجازه و قرار دادی در ملک شما ساکن شود باید دادخواست خلع ید ثبت نمایید. بنابرین اگر از قبل قرار دادی وجود داشته است که شخص طبق آن در آن مکان ساکن شده است، هر چند که مدت قرارداد تمام شده است. باید دعوی تخلیه ثبت نمایید. پیشنهاد میکنیم امور ملکی را که قوانین پیچیده و مشابهی برای آن ها وجود دارد و اشخاص را به اشتباه می اندازد، حتما با یک وکیل ملکی مشورت نمایید. همچنین می توانید از مشاوره تلفنی و انلاین رایگان وکلای مستر دادیار استفاده نمایید.

خلع ید از ناحیه وراث

اموال غیر منقول ورثه ای همچون ملک مشاع محسوب می شوند و همان گونه که در بخش های دیگر همین مقاله اشاره شده اگر شخصی از شرکا (یا همان وراث) در بخشی از مال و یا تمام آن بدون اجازه دیگر وراث دخل و تصرفی کند، اقدام او غیر قانونی بوده و دیگر وراث (شرکا) می توانند علیه او دادخواست خلع ید از ناحیه وراث تنظیم نمایند.

حتی اگر یکی از وراث علیه متصرف دادخواست تنظیم نماید. دادگاه به موضوع رسیدگی می نماید و نیاز به حضور همه ی ورثه و یا تنظیم دادخواست همه ی وراث نیست. دادگاه پس از بررسی تمام ملک را خلع ید خواهد کرد. ماده 43قانون اجرای احکام مدنی دلالت دارد که از تمام ملک خلع ید می شود ولی تصرف محکوم له در آن ملک، مشمول مقررات املاک مشاعی می باشد.

تفاوت خلع ید با تصرف عدوانی

گاهی تفکیک قوانین و جرائم بسیار دشوار می شود حتی برای متخصصین فن. خلع ید و تصرف عدوانی شباهت های بسیاری با هم دارند به همین خاطر از سوی بسیاری اشتباه قلمداد می شوند. به دلیل طولانی بودن موضوع تنها به بیان چند نکته بسنده می کنیم و تقاوت خلع ید با تصرف عدوانی را در مقاله ای دیگر به طور مفصل شرح خواهیم داد.

• در دعاوی خلع ید رعایت تشریفات لازم و مهم است در صورتی که در تصرف عدوانی رعایت تشریفات اهمیت ندارد و لازم نیست و همچنین رسیدگی به پرونده خارج از نوبت صورت می پذیرد.
• دعاوی تصرف عدوانی هم به صورت حقوقی و هم به صورت کیفری قابل پیگیری هستند اما دعاوی خلع ید تنها به صورت حقوقی قابل پیگیری هستند.
• در تصرف عدوانی لزومی به مالک بودن خواهان نیست و حتی مستاجر، مباشر، خادم، کارگر و رعیت نیز می تواند جهت رفع تصرف اقامه دعوی نماید که در دعوی دیگر اینگونه نیست و شخص باید مالک ملک یا وکیل، قائم مقام مالک و نماینده حقوقی وی باشد.
• برای اجرایی شدن حکم در دعاوی خلع ید حتما باید حکم دادگاه قطعی شود و درخواست اجرا صورت پذیرد اما حکم دادگاه در تصرف عدوانی، بعد از صدور حکم دادگاه قابل اجرا می باشد.
• موضوع دیگر بحث هزینه دو دعوی می باشد. در تصرف عدوانی هزینه دادرسی متناسب با دعاوی غیر مالی محاسبه می شود و در دعوی مورد بحث ما بدین شکل نیست.

خلع ید چقدر زمان میبرد

مدت زمان در اینگونه پرونده ها متفاوت است چرا که به بسیاری از عوامل بستگی دارد. حتی شناخت شخص شاکی نسبت به قوانین نیز در این امر بی تاثیر نیست. لذا پیشنهاد می کنیم برای سریعتر شدن روند پرونده و بالا بردن احتمال پیروزی در پرونده با یک متخصص مشورت و یا امور حقوقی خود را به یک وکیل مجرب بسپارید. گروه وکلای مستر دادیار با رائه ی مشاوره حقوقی تلفنی و آنلاین رایگان در خدمت شماست. همچنین می توانید از تجربه خانواده بزرگ مستر دادیار بهرمند شوید.

چه کسانی می توانند طرح دعوی کنند

همانگونه که در تفاوت خلع ید با تصرف عدوانی اشاره کردیم، در این دعوی شخص باید مالک ملک یا وکیل، قائم مقام مالک و نماینده حقوقی وی باشد. در غیر اینصورت امکان ثبت دادخواست نخواهد داشت و به پرونده رسیدگی نخواهد شد. چرا که در این دعوی اثبات مالکیت ملک الزامیست و کسی که مالک نیست نمی تواند چنین اقدامی انجام دهد.

نکاتی درباره خلع ید

اثبات مالکیت الزامیست و لذا باید سند رسمی داشت و یا مدارکی که اثبات کند مالک ملک هستید.

دعاوی مستاجر و مالک ربطی به این نوع دعوی نداشته و باید به سراغ راه های قانونی مربوطه رفت.

این نوع دعوی تنها به لحاظ حقوقی قابل پیگیری هستند و جزم قوانین کیفری محسوب نمی شوند.

در ملک مشاعی تصرف حتی بخش کوچکی از ملک بون اجازه تمام شرکا، قابل اقامه دعوا و قابل پیگیری می باشد.